با علت های آب آوردن زانو و درمان آن آشنا شوید

ورم زانو (افوزیون effusion) که به آن آب آوردن زانو هم گفته می شود، در قسمت های مختلف مفصل زانو مانند بورساها، کیست ها و غشای سینویال می تواند ایجاد شود، که به دنبال ایجاد این شرایط ممکن است به صورت افزایش حجم مایع مفصل زانو ( افوزیون)، همارتروز( جمع شدن خون در مفصل)، چرک و سایر مایعات در مفصل زانو باشد، که در نهایت باعث ورم و یا آب آوردن زانو می شوند.

اصولاً زانویی که به دلیل آب آوردن زانو دچار تورم شده است، همراه با درد خواهد بود و فرد در هنگام خم و راست کردن زانو( بخصوص در دو انتهای طیف حرکت زانو) یا وزن گذاری احساس ناراحتی خواهد کرد. اما در برخی از بیماران نیز هیچگونه دردی مشاهده نمی شود.

باید بدانیم که تجمع مایع در مفصل یک علامت مهم است و حاکی از آسیب های داخل مفصلی یا بیماریهای التهابی و یا روماتیسم مفصلی است و همیشه میبایست جدی کرفته شود. هر چند گهگاهی با نادیده گرفتن آن، مایع یا خون جمع شده در مفصل بتدریج جمع میشود و هیچ علامتی باقی نمی ماند، اما در اغلب موارد آسیب داخل مفصلی ( مول آسیب منیسک یا غضروف و یا آسیب رباط) وجود دارد.

در این موارد تشخیص زود هنگام و به موقع توسط فوق تخصص جراحی زانو، میتواند از ایجاد آسیب های جبران ناپذیر جلوگیری کند و هر آسیبی را در مراحل اولیه درمان نمود. مثلا افوزیونی که در نتیجه آسیب منیسک رخ دهد، در صورت تشخیص زودهنگام با جراحی ترمیم منیسک بهبود خواهد یافت. اما با کذر زمان منیسک آسیب دیده بین استخوانهای زانو لِه و غیر قابل ترمیم خواهد شد که آسیبی حیاتی است و باعث کاهش شدید طول عمر زانو و بروز ساییدگی زودرس میشود.

بنابراین در شرایطی که زانوی متورم بدون درد است، نیازی به روش درمانی خاصی نیست اما باید با مراجعه به پزشک متخصص ارتوپد و فوق تخصص جراحی زانو، برای پیشگیری از شرایطی مانند آرتروز عفونی مشورت کند و توصیه ها و تجویزهای پزشک را عملی کند و در صورت تشخیص وجود آسیب های داخل مفصلی، در همان مراحل ابتدایی نسبت به درمان اقدامات لازم توسط جراح زانو صورت گیرد.

دلیل آب آوردن زانو چیست؟

دلایل ورم زانو عبارتند از:

بسته به اینکه با چه نوع افوزیونی مواجه باشیم علت متفاوت خواهد بود.

در آسیب های حاد و بدنبال تروما اغلب همارتروز یا تجمع مایع خونی ایجاد می شود. مثل پارگی حاد رباط یا منیسک یا کپسول زانو. همچنین در رفتگی کشکک زانو و آسیب حاد غضروفی و یا شکستگی با همارتروز همراه است. اما در مواردی که آسیب های قدیمی وجود دارد اغلب به صورت ترشح غیر خونی و یا افوزیون ساده تظاهر می کند. تجمع مایع بدنبال ساییدگی و آرتروز زانو، پارگی مزمن منیسک و یا ناپایداری مزمن بدنبال آسیب رباط از این دسته هستند. در بیماریهای التهابی و روماتیسمی مفصل زانو هم اغلب ترشح غیر خونی است. در نهایت در آرتریت عفونی ترشح چرکی خواهد بود. ذیلا تعدادی از موارد فوق را بررسی مینماییم.

کشیدگی رباط زانو و یا آسیب دیدگی منیسک زانو

یکی از اصلی ترین دلایل ورم زانو، کشیدگی و یا آسیب دیدگی است. معمولا افرادی که فعالیت های فیزیکی شدید و سنگینی دارند احتمال کشیدگی رباط زانو و یا آسیب دیدگی زانو در این افراد بالا است. همچنین ورزشکارانی که بدون انجام حرکات کششی و گرم کردن بدن شروع به انجام فعالیت های ورزشی می کنند نیز در معرض احتمال کشیدگی رباط و آسیب دیدگی زانو و در نهایت ورم زانو هستند. همچنین سایر آسیب ها نیز می تواند باعث آب آوردن زانو شود. برای مثال پیچ خوردن ناگهانی مفصل زانو می تواند باعث پارگی منیسک و در نهایت ورم زانو شود.

پارگی تاندون

آسیب دیدگی و یا التهاب تاندون کشککی ( یا تاندونیت تاندون پتلا) که استخوان ساق پا را به کشکک متصل می کند، در عمل می تواند باعث التهاب زانو شود. گاها به این شرایط «jumpers knee» یا زانوی افراد پرش کننده هم گفته می شود. دلیل این نامگذاری هم این است که معمولا این شرایط در حین انجام فعالیت هایی مانند والیبال و بستکبال که نیاز به پرش دارند ایجاد می شود. پارگی تاندون می تواند باعت ایجاد ورم در ناحیه آسیب دیده شود و در این شرایط این ناحیه قرمز شده و به هنگام لمس مفصل زانو، گرما احساس می شود.

آرتروز زانو ( ساییدگی زانو)

همان طور که می دانید یکی از شایع ترین دلایل درد زانو، آرتروز زانو است. گاهی آرتروز زانو باعث ایجاد ورم خفیف در بافت های پوشاننده مفصل زانو می شود که اصولا همراه با درد بسیار عمیقی خواهد بود. گاهی در سایبدگی قطعات استخوانی اضافه ساخته شده در اطراف مفصل، از استخوان اصلی جدا شده و درون مفصل و بین استخوانها گیر می افتد و باعث ایجاد درد و تورم حاد زانو می شود. به دفعات تجمع مایع در زانو با تجمع آن در کیست پشت زانو و تورم آن ناحیه میشود که در اصطلاح عملی به این عارضه کیست بیکر گفته می شود که به شکل ورم پشت زانو نمایان می شود.

مقالات دیگر: درمان آرتروز زانو

نقرس

نقرس انواع خاصی از بیماری های مفصلی است که می تواند یکی از دلایل ایجاد ورم زانو باشد.

آرتروز عفونی چیست؟

عفونت مفصلی یک وضعیت اورژانسی است و بیمار در صورت ابتلا به این بیماری باید فورا بستری شود و تحت درمان با آنتی بیوتیک تزریقی قرار بگیرد. عفونت مفصلی در مدت زمان بسیار کوتاهی غضروف مفصلی را تخریب می کند و کار مفصل را دچار اختلال می کند. بنابراین بدون فوت وقت باید به بهترین متخصص ارتوپدی مراجعه کنید. البته این شرایط ممکن است گاهی در طول عمل جراحی نیز اتفاق بیفتد. عفوت مفصلی معمولا مفصل زانو و لگن را تحت تاثیر قرار می دهد و باعث ایجاد درد و تورم می شود.

سایر دلایل ورم زانو

برخی شرایط نیز ممکن است باعث آب آوردن زانو شود که این شرایط عبارتند از:

بیماری‌ اسگود شلاتر

بیماری اسگود شلاتر ( Osgood-Schlatter disease) باعث ایجاد ناراحتی و تورم در محل اتصال تاندون کشککی به استخوان ساق پا در زیر زانو و در محل برجستگی زیر زانو می شود. معمولا این شرایط در نواجوانانی که هنوز غضروف رشد آنها باز است و از عضله چهارسر ران خود در حین انجام فعالیت های ورزشی استفاده زیادی می کنند اتفاق می افتد.

معمولا 6 هفته استراحت و استفاده از کمپرس آب سرد و استفاده از داروی ضدالتهاب می تواند در درمان مشکل بیمار موثر باشد. اگر این روش های درمانی پاسخگو نباشد استفاده از لیزر و شاک ویو هم می تواند موثر باشد.

بورسیت زانو یا زانوی خدمتکار

اگر فرد به مدت طولانی زانو را خم و راست کند و وزن خود را روی زانو بیندازد ( روی سر زانو بنشیند) امکان تجمع مایع در محل بورس قدام استخوان کشکک مفصل زانو وجود دارد که در اصطلاح به این مشکل بورسیت زانو یا زانوی خدمتکار گفته می شود.

بورسیت زانو معمولا در ورزشکاران و یا افرادی که به دلیل موقعیت شغلی نیاز به زانو زدن طولانی مدت دارند، مشاهده می شود. معمولا با کاهش فشار به ناحیه زانو و کاهش فعالیت های ورزشی و همچنین استفاده از کمپرس آب سرد و داروی ضد التهاب مشکل این بیماری قابل حل است.

سندرم درد جلوی زانو

هنگامی که فردی با درد در جلوی زانو و یا اطراف کشکک زانو مواجه شود احتمال ابتلا به سندرم درد جلوی زانو در وی زیاد است. که آنچه باعث سندرم درد جلوی زانو می شود، ناشناخته است. اما بالا رفتن از پله و یا نشستن طولانی مدت می تواند دلیل ابتلا به این سندرم باشد. نمازهای طولانی مدت نیز می تواند باعث بروز علائم این سندرم شود، لذا متخصصین ارتوپد توصیه می کنند که نمازهای مستحبی روی صندلی خوانده شود. سایر دلایل ورم زانو کوهنوردی های طولانی مدت، پیاده روی های طولانی مدت و سریع، آرتریت روماتویید و … است.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورتی که شرایط زیر را داشتید، لازم است به متخصص ارتوپدی و فوق تخصص جراحی زانو مراجعه کنید:

• در صورتی که در هنگام وزن گذاری روی مفصل زانو، متوجه تورم و التهاب در ناحیه زانو می شوید.
• در صورتی که احساس درد شدید در ناحیه زانو، به هنگام استراحت دارید.
• در صورتی که هنگام راه رفتن صدای کلیک از زانو به همراه درد بشنوید یا زانویتان قفل شود.
• در صورت خالی کردن زانو
• در صورتی که احساس گرما، تب یا قرمزی در اطراف مفصل متورم زانو داشته باشید.
• در صورتی که احساس درد، ورم یا بی حسی در ناحیه ساق پا داشته باشید.
• در صورتی که علیرغم استفاده از روش های درمان خانگی دردتان بیشتر از سه روز ادامه داشته باشد.

تشخیص آب آوردن زانو

پزشک می تواند با نگاه کردن، لمس زانو و کشکک زانو، آب آوردن زانو را تشخیص دهد. وقتی که دلیل تورم زانو، آب آوردن آن باشد بالای کشکک زانو ورم می کند و با فشار آوردن روی کشکک این تورم بالا و پایین می شود. پزشک می تواند توسط سوزنی آب زانو را بکشد که به این کار آرتروسنتز (Arthrocentesis) گفته می شود. بعد از کشیدن آب زانو ارسال نمونه به آزمایشگاه می توان علت ایجاد ورم را تشخیص داد.

درمان آب آوردن زانو

با کشیدن آب زانو می توان به کاهش درد کمک شایانی کرد اما درمان اساسی این مشکل زمانی است که علت آب آوردن زانو مشخص شود. وقتی مقدار آب زانو کم باشد آن را می توان با استراحت دادن به زانو، عدم حرکت زانو، دراز کشیدن و استفاده از کمپرس سرد درمان کرد.