منیسک ساختاری خاص دارد و ترکیبی از بافت همبند و غضروف میباشد. منیسک شبیه واشر بین دو سطح مفصلی در زانو قرار دارد. مهمترین عملکرد منیسک کمک به کاهش فشار به غضروف مفصلی جهت جلوگیری از آسیب آن و ساییدگی زانو میباشد. در واقع منیسک با پر کردن فضای خالی بین دو استخوان و افزایش تقارن بین دو سطح مفصلی، سطح تماس بین دو استخوان را افزایش داده، نیروی وارد بر سطح را کاهش میدهد و سبب کاهش فشار ناحیه ای به سطوح مفصلی میشود.
منیسک های زانو به عنوان یک جذب کننده شوک (shock absorber)، افزایش پایداری مفصل، تغذیه غضروف مفصلی منیسک از غضروف مفصلی محافظت می کند و کمک می کند زانو به راحتی خم و راست شود. در زانو 2 عدد مینیسک وجود دارد. یکی مینیسک داخلی که در نیمه داخلی مفصل قرار دارد و دیگری منیسک خارجی که در نیمه خارجی مفصل قرار می گیرد.
منیسک ها در حالت عادی شبیه به حلال ماه می باشند و قسمت محیطی مفصل را در بر میگیرند و قسمت میانی مفصل با منیسک پوشیده نمیشود. در برخی موارد منیسک ضخیم تر از حالت عادی بوده و شکل شبیه به بیضی ( سکه کامل) دارد که به آن منیسک دیسکوئید می گویند. در اکثر افراد منیسک دیسکوئید شبیه به ماه نیمه کامل و برخی اوقات شبیه به یک دایره ی کامل است. منیسک دیسکوئید عمدتا در نیمه خارج زانو دیده می شود و معمولا به صورت دو طرفه در هر دو زانو وجود د ارد.
انواع منیسک دیسکوئید
به صورت کلی 3 نوع دیسکوئید منیسک وجود دارد:
- ناقص (incomplete): این نوع منیسک دیسکویئد کمی ضخیم تر و پهن تر از منیسک نرمال است و سطح بیشتری از سطوح مفصلی را میپوشاند اما کل سطح را کاور نمیکند.
- کامل (complete): این نوع منیسک دیسکوئید کل سطح مفصلی استخوان ساق پا ( پلاتو تیبیا) را می پوشاند.
- Hypermobile wrisberg: در این نوع مینیسک دیسکوئید رباط هایی که مینیسک را به سطوح استخوان های ران و ساق پا وصل می کنند وجود ندارند و مینیسک آزادانه درفضای مفصلی حرکت می کند و می تواند موجب صدای مفصل، درد و قفل شدن زانو شود.
مقالات دیگر: پارگی مینیسک زانو
آسیب های مینیسک دیسکوئید
معمولا مینیسک دیسکوئید شانس آسیب بیشتری نسبت به مینیسک نرمال دارد. شکل غیر طبیعی و ضخیم مینیسک دیسکوئید احتمال پارگی و گیر افتادن آن بین سطوح مفصلی را افزایش می دهد. با توجه به خونرسانی ضعیف بافت مینیسک، در صورت آسیب دیدن آن احتمال ترمیم خود به خودی آن به شدت پایین است. در افرادی که مینیسک دیسکوئید دارند ممکن است بدون هیچ سابقه ی آسیب یا ضربه فرد علائم آسیب به مینیسک را بروز دهد.
علائم
شایع ترین علائم شامل موارد زیر می باشد:
- درد
- خشکی و تورم
- قفل کردن و صدای زانو
- خالی کردن زانو
- ناتوانی در کامل صاف کردن زانو
در کنار معاینه ی بالینی می توان از تصاویر رادیولوژی نیز برای تشخیص مینیسک دیسکوئید استفاده کرد. به عنوان مثال در صورت وجود مینسک دیسکوئید در تصاویر رادیولوژی فاصله ای استخوان ران و استخوان ساق پا در سمت خارج مفصل بیشتر از حالات عادی خواهد بود. از تصاویر ام آر آی می توان با دقت بیشتری برای تشخیص مینیسک دیسکوئید و آسیب های احتمالی آن بهره برد.
درمان
در گذشته منیسک دیسکویید را ترنیم نمیکردند و کل منیسک را از زانو خارج میکردند( total meniscectomy). اما با توجه به اینکه منیسک دیسکویید اغلب در افراد جوان علامتدار میشود، برداشتن آن در سنین پایین، منجر به بروز اثرات تخریبی شدید و جبران ناپذیر در زانو به صورت ساییدگی زودرس میشود. لذا امروزه توصیه به ترمیم منیسک دیسکویید میشود و جراحی خارج سازی منیسک جز در شرایطی که منیسک پاره شده غیر قابل ترمیم باشد، ممنوع میباشد.
گاهی اوقات هنگام بررسی دیگر اختلالات زانو ممکن است پزشک متخصص جراحی زانو به صورت اتفاقی به وجود این مینیسک پی ببرد. چنانچه علائم خاصی ایجاد نکند نیاز به مداخله و درمان خاصی نخواهد داشت. اما در صورتی که علائمی شبیه درد، تورم، قفل شدن زانو و … ایجاد کند ممکن است پزشک متخصص پیشنهاد جراحی آن را بدهد.
درمان جراحی منیسک دیسکویید در شیراز
جراحی های مینیسک عمدتا به روش آرتروسکوپی انجام می شود. در این روش جراح متخصص یک سوراخ کوچک روی پوست ایجاد می کند و دوربین آرتروسکوپ را وارد مفصل کرده و با کمک این دوربین فضای داخل مفصل را نگاه می کند و در صورت نیاز سایر ابزار را وارد زانو کرده و ترمیم و جراحی مورد نظر را انجام می دهد.
عمدتا جراحی به این صورت است که که جراح با برداشتن بخش های اضافه ی مینیسک دیسکوئید، آن را شبیه حلال ماه درآورده و در صورت پارگی بخش های پاره شده و همچنین قسمت محیطی منیسک را ترمیم میکند و همان سور که گفته شد منیسککتومی جایی در درمان ندارد. مدت زمان دوره ی بازتوانی و فیزیوتراپی بعد از جراحی با توجه به نوع جراحی انجام شده توسط پزشک فوق تخصص جراحی زانو تعیین می شود.
