در طی عمل تعویض مفصل که به عنوان جراحی آرتروپلاستی نبز شناخته میشود، بخشی از مفصل که دچار ساییدگی و یا آسیب شدیده شده است و باعث درد شدید و اختلالاتی در حرکت فرد شده است برداشته می شود و با پروتز پر می شود.
چه کسانی نیاز به عمل تعویض مفصل دارند؟
مفاصل ممکن است به دلایل مختلفی تخریب شوند که عبارتند از:
- آرتروز
- روماتیسم مفصلی
- مفصلی که به دلیل ضربه و یا شکستگی بد جوش خورده است و یا در هنگام جااندازی بد جا افتاده است.
- عفونت داخل مفصلی
- وجود تومورهای بافت نرم یا استخوانی در درون مفصل
- انواع سینوویت ها
به هر علتی مفصل دچار تخریب شود مشکلاتی مثل درد و اختلال در حرکت را برای بیمار ایجاد می کند. در مواقعی درد و محدودیت حرکتی در بیمار کم است می توان با کاهش فعالیت های بدنی، استفاده از بریس، گرم نگه داشتن محل درد، استفاده از مسکن و یا تزریق درون مفصلی کورتیکواستروئیدها و سایر اقدامات کنترل کرد.
به تدریج که درد بیمار شدت می گیرد و یا اختلال حرکتی وی با مشکلاتی بیشتری رو به رو می شود، دیگر نمی توان با روش های گفته شده نسبت به تسکین درد مفصل و یا درمان آن اقدام کرد و تنها راه درمان آرتروپلاستی Arthroplasty است.
جراحی تعویض مفصل بر روی چه مفاصلی انجام میشود؟
آرتروپلاستی و یا عمل تعویض مفصل بسته به شرایط بیمار می تواند در مفاصلی مانند: شانه ( ارتروپلاستی شانه)، لگن (تعویض مفصل لگن)، زانو (تعویض مفصل زانو) ، مچ دست و پا انجام می شود. جراحی تعویض مفصل می تواند شامل تعویض بخشی از مفصل باشد و یا به صورت تعویض کامل مفصل باشد.
در کدام مفاصل بیشتر جراحی تعویض مفصل انجام میشود؟
عمر مفید مفاصل در افراد مختلف بنابر شرایط و نحوه استفاده آنها متفاوت است و عمدتاً مفاصلی مثلزانو و لگن تحمل وزن آنها بالاتر است و فرد استفاده بیشتری از این مفاصل دارد، بنابراین بیشتر در معرض تخریب و یا آسیب قرار می گیرند و همین تخریب و ساییدگی موجب بیماری هایی مثل آرتروز و سایر بیماری های مفصلی و روماتیسمی می شود، بنابراین به دلیل درد شدیدی که این افراد تجربه می کنند و اختلالات حرکتی که دارند مجبور به عمل تعویض مفصل یا آرتروپلاستی می شوند.
چه زمانی نیاز به جراحی تعویض مفصل داریم؟
زمانی که فرد براثر افزایش سن و یا آسیب های وارده به مفصل دچار اختلالات حرکتی می شود و دردهای شدیدی را تجربه می کند و باعث می شود که از انجام فعالیت های روزمره ساقط شود نیاز به جراحی تعویض مفصل دارد.
انواع آرتروپلاستی
- برداشتن سطوح مفصلی Joint resection
- بازسازی با جاگذاری Interpositional reconstruction
- آرتروپلاستی با پروتز Prosthetic arthroplasty
برداشتن سطوح مفصلی
به این نوع از جراحی Resection arthroplasty هم گفته می شود. همان طور که از نام این نوع از عمل آرتروپلاستی پیداست، استخوان سطح مفصل برداشته می شود، بعد از این عمل بین دو سطح مفصلی فاصله ایجاد می شود که بدن به مرور زمان با بافت اسکار فاصله را پر می کند. بافت اسکار بافت همبندی است که بدن انسان در مواقعی که با آسیبی مواجه می شود در جهت چسباندن بافت های پاره شده و پر کردن جاهای خالی تشکیل می شود.
بازسازی با جاگذاری
به این نوع از جراحی Interposition arthroplasty گفته می شود. در این نوع جراحی بعد از برداشتن بخشی از سطوح مفصلی یک بافت از اطراف مفصل هم مانند کپسول مفصلی، عضله یا تاندون های اطراف مفصل را در فضای خالی بوجود آمده قرار داده می شود. این کار باعث ایجاد فاصله بین استخوان ها می شود و موجب حرکت بهتر با درد کمتر می شود.
آرتروپلاستی با پروتز
به این نوع از عمل، جراحی تعویض مفصل یاJoint replacement هم گفته می شود. در این از جراحی آرتروپلاستی جراح پس از خارج کردن بخشی از سطوح مفصل که دچار ساییدگی یا آسیب شده است را با قسمت های فلزی، سرامیکی یا پلاستیکی که به آن پروتز یا مفصل مصنوعی گفته می شود پر می کند.
آرتروپلاستی با پروتز یکی از شایعترین انواع آرتروپلاستی است. عمل تعویض مفصل بیشتر از همه در مفاصل زانو و ران کاربرد دارد. استفاده از پروتز می تواند به صورت جایگزین یک سطح مفصلی یا هردو آنها باشد. فرض مثال در مفصل ران اگر فقط سر استخوان ران دچار آسیب یا ساییدگی شده باشد و استابولوم سالم باشد می توان سراستخوان ران را یک سرفلزی که به آن پروتز Prosthesis گفته می شود جایگزین کرد. به این نوع از عمل آرتروپلاستی، Hemiarthroplasty (تعویض یک نیمه از مفصل) گفته می شود.
در مواردی که هر دو سطح مفصلی یعنی هم سراستخوان ران و هم حفره استابولوم دچار آسیب شده باشد و نیاز به جراحی پیدا کند، به این نوع از جراحی آرتروپلاستی، جراحی تعویض کامل مفصل Total joint arthroplasty گفته می شود. این تعاریف برای سایر مفاصل مثل زانو نیز کاربرد دارد، در صورتی که تعویض مفصل مربوط به یک بخش از مفصل باشد همی آرتروپلاستی گفته می شود اما در صورتی که تعویض مربوط به هر دو قسمت مفصل باشد به آن تعویض کامل مفصل گفته می شود.
اقداماتی که قبل از آرتروپلاستی انجام می شود
قبل از جراحی تعویض مفصل پزشک شرایط عمومی بیمار مانند فشار خون، آزمایش های خون و بررسی سلامت قلب را انجام می دهد. همچنین ممکن است پزشک جهت تقویت عضلات اطراف مفصل چندین جلسه فیزیوتراپی تجویز کند و همچنین خواستار رعایت رژیم غذایی سالم بیمار قبل از عمل باشد.
اقدامات بعد از عمل آرتروپلاستی
بسته به نوع جراحی آرتروپلاستی و شرایط بیمار، پزشک توصیه های لازم جهت انجام فعالیت های روزمره را به بیمار و همراهش گوشزد می کند. پس از عمل تعویض مفصل پزشک جلسات فیزیوتراپی، جهت تقویت عضلات اطراف مفصل و همچنین استحکام مفصل عمل شده تجویز می کند. اکثر بیماران بعد از آتروپلاستی دردهایی را به صورت موضعی تجربه می کنند که کاملاً طبیعی است و با مصرف مسکن ها و انجام روش های درمانی فیزیوتراپی این دردها کاهش پیدا می کند و به مرور زمان این دردها کاملاً از بین می روند.
در عمل آرتروپلاستی از چه موادی استفاده می شود؟
موادی که در ارتروپلاستی یا جراحی تعویض مفصل پروتز نامیده می شود که می تواند از جنس فلز، سرامیک و یا پلاستیک باشد.
نتیجه گیری:
چنانچه به دلیل افزایش سن و آسیب های وارده به مفصلتان دردهای بسیار زیادی را تجربه می کنید و فعالیت های روزمره تان دچار اختلال شده است، با مراجعه به بهترین متخصص ارتوپد می توانید از این دردها رهایی پیدا کنید. ایشان بنابر شرایط بدنی شما و میزان تخریب مفصلتان ممکن است عمل تعویض مفصل را پیشنهاد کند. همان طور که می دانید بهترین پزشکان کشور ما در شهر شیراز هستند و می توانید با مراجعه به متخصصین ارتوپد در این شهر تعویض مفصل را در شیراز انجام دهید.
