خون از سلول های مختلفی مثل گلبول های قرمز و سفید، پلاسما و پلاکت تشکیل شده است. پلاکت ها عمدتا به دلیل نقش آن ها در انعقاد خون شناخته می شوند. با این حال پلاکت ها محتوی صد ها پروتئین به نام فاکتور رشد می باشند که در ترمیم آسیب ها نقش دارند. پی آر پی در واقع همان پلاسمای خون است با این تفاوت که غلظت پلاکت ها 10 الی 15 برابر حالت معمول می باشد. برای تهیه ی محمول prp ابتدا خون فرد را در دستگاه سانترنفیوژ قرار داده و سپس از جدا کردن و بالا بردن غلظت پلاکت، مجددا آن را به فرد تزریق می کنند.
پی آر پی چگونه کار میکند؟
اگرچه مکانیسم دقیق اثر PRP هنوز مشخص نشده است ولی داده های آزمایشگاهی نشان می دهد که تجمع فاکتور های رشد عامل تسریع روند بهبودی و ترمیم هستند. در واقع در روند ترمیم زخم سلولهای ویژه ای دخالت دارند. این سلولها با تولید سلولهای ترمیم کننده زخم و همچنین تولید رگهای خونی جهت افزایش خونرسانی محل ترمیم به بهبود زخم کمک میکنند.
فاکتورهای رشد موجود در پلاکت ها قدرت بازخوانی سلولهای ترمیم کننده و افزایش تولید رگهای خونی را دارند و در واقع روند طبیعی بهبود را سرعت میبخشند و به تولید بافت با کیفیت بهتر کمک میکنند.
عمدتا پی آر پی به دو صورت تزریق می شود:
در روش اول که رایج تر است در محل آسیب پی آر پی تزریق می شود تا پروسه ی ترمیم سریع تر پیش برود. در روش دوم نیز در حین جراحی در محل آسیب PRP تزریق میشود تا پروسه ی ترمیم سریع تر صورت پذیرد.
مقالات دیگر: پی آر پی زانو
کاربرد PRP در بیماران با مشکلات ارتوپدی
مطالعات و مقالات جدید نشان می دهند که استفاده از PRP در آسیب های تاندونی و همچنین ساییدگی های ملایم و متوسط استخوانی می تواند موثر تر باشد.
با توجه به موارد زیر میزان اثرگذاری PRP تعیین می شود:
- ناحیه ای که تحت درمان قرار می گیرد
- وضعیت سلامت کلی بیمار
- حاد یا مزمن بودن وضعیت بیمار
- آماده سازی صحیح و تزریق مناسب PRP
- حمایت های بعد از تزریق با کمک فیزیوتراپی و کاهش استرس به بافت در حال ترمیم
شایع ترین مشکلاتی که از PRP برای درمان آن ها استفاده می شود شامل:
آسیب های مزمن تاندونی
شایع ترین اسیب های تاندونی که با پی آر پی مورد درمان قرار میگیرند شامل التهاب تاندون های آرنج در آرنج تنیس بازان، التهاب تاندون آشیل، التهاب فاشیای کف پا (خار پاشنه)، التهاب تاندون کشکک و تاندون های پنجه غازی زیر زانو می باشد.
در این موارد آسیب های تاندون، عضله یا فاشیا به صورت طولانی مدت تحت فشار و استرس مداوم قرار گرفته است و بعد از هر مرحله آسیب، فرصت ترمیم کافی به بافت آسیب دیده داده نشده است.
لذا آسیب از روند ترمیم نرمال خود خارج شده و وارد فاز التهابی مزمن و دردهای مداوم شده است. لذا تزریق PRP در این موارد، با افزایش قدرت ترمیم پذیری ناحیه، منجر به شکسته شدن پروسه مزمن و بازگشت آن به سیر طبیعی بهبود زخم در بدن میگردد.
یعنی با تبدیل زخم کهنه به زخم تازه در بافت، سبب بهبود آن میشود. البته هنوز برتری درمان با پی آر پی نسبت به روش های قدیمی تر مثل فیزیوتراپی و یا تزریق استرویید ثابت نشده است.
آسیب های حاد عضلانی و رباط ها
یکی از شایع ترین موارد کاربرد پی آر پی استفاده از آن در کشیدگی های عضله ی همسترینگ در ورزشکاران می باشد.
جراحی ها
اخیرا از پی آر پی در انواع مختلفی از جراحی ها به عنوان عامل تسریع روند بهبودی استفاده می شود. هنوز مطالعات اندکی در این باره وجود دارد ولی این مطالعات عمدتا نشان می دهند استفاده از پی آر پی در جراحی های ترمیم مینیسک (در صورتی که بافت منیسک به شدت آسیب دیده باشد و دچار تخریب باشد که شانس ترمیم با جراحی به تنهایی در این مورد کم است) می تواند روال درمان و سرعت ترمیم را بهبود بخشد.
برخی از انواع ساییدگی زانو
متاسفانه استفاده بی رویه و غیر متعارف و غیر علمی از PRP در درمان ساییدگی های زانو به دلایل متعدد بسیار رواج یافته است. هزینه بالای جراحی های تعویض مفصل زانو، پرداختن به درمانهای سنتی و غیر علمی در رسانه ها، بدنام سازی درمانهای طبی مدرن به صورت سازمان یافته و معرفی پزشکان و بخصوص جراحان به عنوان قشر ستمگر و بی درد در جامعه، به قصد تخریب وجهه مثبت تاریخی حکیمان، همه و همه منجر به پرطرفدار شدن درمانهای سنتی و عموما غیر علمی با نتایج گاها تاسف بار غیر قابل جبران در بین مردم شده است.
در این فضا افرادی از این ذهنیت عمومی سوء استفاده میکنند و درمانهای تزریقی و البته پرهزینه (به نسبت تاثیرگذاری آنها) را به عنوان درمانهای جایگزین درمانهای استاندارد برای ساییدگی زانو معرفی میکنند. در پایان هم و بعد از چندین مرحله تزریق بی اثر، درمان جراحی که میبایست در ابتدا انجام میشد، را به بیمار پیشنهاد میکنند. البته توصیه انجام جراحی در مواردی که مورد نیاز نیست توسط بعضی پزشکان هم بی تاثیر در رواج این تفکر در جامعه نمیباشد.
تاثیر PRP در ساییدگی زانو
و اما تاثیر PRP در ساییدگی زانو بسیار محدود میباشد. در این مورد مطالعات نشان می دهند پی آر پی می تواند علائم (تنها علایم) افراد با ساییدگی های خفیف و متوسط زانو را تا 2 سال بهبود بخشد. و PRP هیچ تاثیری در بهبود ساییدگی و ترمیم شدن غضروف (در مرحله شدید درجه ۳و ۴ آسیب) ندارد.
لذا تشخیص موثر بودن پی آر پی در ساییدگی های زانو کاری بسیار دقیق می باشد و تنها در مواردی که ساییدگی در مراحل اولیه میباشد میتواند موثر باشد و به بهبود علایم و ترمیم غضروف کمک کند و تزریق آن در ساییدگی های شدید زانو کاملا بی اثر و یا با تاثیرات موقت است و اصلا توصیه نمیشود.
تزریق PRP و جراحی تعویض مفصل
البته تزریق در افرادی که به دلایلی بخواهند جراحی تعویض مفصل را برای چند ماه به تاخیر بیندازند، و تنها برای کاهش درد در یک دوره زمانی کوتاه توصیه میشود. اما تزریق به قصد ترمیم غضروف و به عنوان راهی برای درمان ساییدگی اصلا توصیه نشده و شانس عفونت مفصل در آینده و در صورت انجام جراحی تعویض مفصل را افزایش میدهد. لازم است قبل از انجام تزریقات داخل مفصل زانو با متخصص زانو مشورت نمایید.
