مفصل شارکو که با عنوان آرتروپاتی شارکو نیز شناخته می شود، بیماری است که باعث آسیب استخوان ها، مفاصل و بافت های نرم موجود در اندامها و انحراف در آنها می شود. زمانی که این شرایط آغاز می گردد، ممکن است متوجه بروز مشکل نشوید. اما در نهایت، می تواند منجر به بروز درد و یا تغییر فرم پا شود.
پزشک می تواند این اختلال را قبل از بروز هر گونه آسیبی، تشخیص دهد و درمان آغاز گردد.
علت بروز مفصل شارکو چیست؟
این افراد به دلیل آسیب های عصبی و از بین رفتن اعصاب اندام و اطراف مفاصل نمی توانند بروز تغییرات را در پاها و قوزک پای خود احساس کنند. این یک مشکل کاملا شایع در افراد مبتلا به بیماری دیابت می باشد.
اما برخی دیگر عوامل نیز می توانند با آسیب های عصبی همراه باشند، از جمله:
- مصرف بیش از حد الکل
- عفونت
- بیماری و آسیب های نخاعی
- بیماری پارکینسون
- ابتلا به HIV
- سیفلیس
علت مشخصی برای بروز مفصل شارکو وجود ندارد. اما از جمله عوامل موثر و محرک می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کشیدگی و یا شکستگی استخوان که به سرعت با درمان برطرف نمی شود.
- التهاب در پا که بهبود نمی یابد.
- عفونت
- جراحی پا که سرعت روند و ترمیم آهسته ای دارد.
ممکن است فرد همزمان با شروع مشکلات، متوجه تغییر و آسیبی در پاها نشود، چرا که آسیب عصبی باعث می شود هیچ گونه دردی احساس نشود. در نتیجه، آسیب ایجاد شده با راه رفتن بدتر و بدتر خواهد شد و با وجود تغییرات شدید تخریبی در مفاصل و انحراف اندام، بیمار از درد زیادی شاکی نیست. همچنین از آنجا که بیمار دچار ناتوانی و کاهش وزن گذاری روی اندام می شود، بتدریج از میزان کلسیم موجود در استخوان ها کاسته می شود و پا استحکام قبل را نخواهد داشت و در واقع دچار پوکی شدید استخوانی خواهد شد.
عوارض مفصل شارکو
هر چه استخوان ها ضعیف تر می شوند، احتمال شکستگی و دررفتگی شان بیشتر می شود. در چنین شرایطی:
- بدلیل بروز ناپایداری در مفاصل اندامها، پاها فرم طبیعی خود را از دست می دهند. قوس میانی پا به مرور از بین می رود، تا جایی که در ابتدا قوس کف پا صاف می شود و کاهی قوس کف پا بر عکس شده و حالت قایقی شکل می شود و استخوانهای میانی پا در ناحیه کف پا برجسته می شوند.
- انگشت ها دچار دررفتگی و انحراف می شوند.
- چرخشی در قوزک پا دیده می شود و پایداری خود را از دست می دهد.
- استخوان ها در کفش، تحت فشار قرار می گیرند. این حالت می تواند منجر به ایجاد زخم های باز بر روی سطح پوست و در نهایت، عفونت شود. از آن جایی که مختل شدن خونرسانی، یکی از عوارض بیماری دیابت است، روند ترمیم عفونت نیز به کندی صورت خواهد گرفت. در صورتی که این حالت طولانی و ادامه دار شود، ممکن است به قطع اندام منجر شود.
اولین علائم و نشانه های مفصل شارکو
قرمزی، احساس گرمی و حرارت هنگام لمس و ورم، از جمله اولین علائم بیماری شارکو می باشد. تشخیص این بیماری سخت است، چرا که تست های آزمایشگاهی و اشعه ایکس می توانند نتایج نرمالی را نشان دهند. به علاوه این که، دیگر مشکلات مربوط به پا نیز همین علائم را دارند.
توصیه می شود در صورت مشاهده هر گونه تغییر و مشکل در پا، جهت تشخیص و اصلاح به متخصص ارتوپدی یا فوق تخصص جراحی پا و مچ پا مراجعه کنید.
درمان مفصل شارکو
ممکن است چند ماه طول بکشد تا مفصل شارکو درمان شود. هدف اصلی درمان، برداشته شدن فشار و استرس از روی پای آسیب دیده می باشد و بدین منظور باید انحراف های ایجاد شده در مفاصل( قبل از بروز تغییرات تخریبی شدید در مفاصل) اصلاح شوند.
ممکن است پا گچ گرفته شود تا هنگام حرکت کردن، از پا محافظت به عمل آید. گچ طی دو تا سه ماه و همزمان با کمتر شدن التهاب و ورم، چندین مرتبه عوض می شود. نیاز است فرد هنگام راه رفتن از عصا، واکر و یا ویلچر استفاده کند.
بعد از درآوردن آخرین گچ، بیمار باید کفش های مخصوصی بپوشد تا پاها در شرایط و وضعیت پایداری قرار بگیرند. این کفش های مخصوص، مانع وارد آمدن فشار به ناحیه آسیب دیده می شوند. گاهی نیاز است از بریس استفاده شود.
معمولا پزشک فوق تخصص ارتوپدی از بیمار می خواهد تغییراتی را در سبک زندگی ایجاد کند تا پاها کمتر در معرض ساییدگی قرار بگیرند.
جراحی: در صورتی که رعایت اقدامات گفته شده، موثر واقع نشود، جراحی از سوی پزشک تجویز خواهد شد. در طول جراحی، استخوان ها تغییر آرایش در استخوانها ایجاد می شود و یا جوش می خورند تا پایداری بیشتری در پا ایجاد گردد.
در صورت ابتلا به بیماری شارکو و یا به منظور پیشگیری از بروز آن، مراقبت از پاها اهمیت بالایی دارد.
- مراجعه به پزشک به منظور درمان مشکلات پای دیابتی بسیار مهم است.
- پاها باید روزانه از نظر وجود علائمی مانند التهاب، قرمزی و یا حرارت بررسی شوند.
- پاها باید هر روز شسته شوند.
- جوراب همیشه پوشیده شود.
