روماتیسم مفصلی و تاثیرات آن بر بدن و زندگی فرد

روماتیسم مفصلی یک بیماری اتوایمیون طولانی مدت است که باعث می شود سیستم ایمنی بدن به بافتهای سالم مفاصل مانند مفاصل موجود در دست، مچ، پا، ستون فقرات، زانوها و فک حمله کند و آنها را تحت تاثیر قرار دهد. روماتیسم مفصلی یک بیماری پیشرونده است که معمولاً مفاصل دو طرف بدن را درگیر و عملکرد آنها را مختل کرده و ایجاد درد می کند.

روماتیسم مفصلی چیست؟

روماتیسم یک بیماری اتوایمیون طولانی مدت است که باعث می شود سیستم ایمنی بدن به اشتباه غشای مفاصل مانند مفاصل موجود در دست، مچ، پا، ستون فقرات، زانوها و فک را عامل خارجی تشخیص داده و با ایجاد فاکتورهای التهابی سعی در تخریب و از بین بردن آنها نماید. این التهاب مزمن و مداوم در غشای مفصلی منجر به تورم مدام و تخریب زودرس غضروف مفصلی شده، ایجاد آرتروز زودرس، دفورمیتی و انحراف در مفاصل و اندامها و درد مزمن می نماید.

روماتیسم مفصلی یک بیماری پیشرونده است که معمولاً مفاصل دو طرف بدن را درگیر و عملکرد آنها را مختل کرده و ایجاد درد می کند. طبق گزارشات بنیاد آرتروز ، حدود 1.5 میلیون آمریکایی مبتلا به RA( آرتریت روماتوئید یا همان روماتیسم مفصلی) هستند. آرتروز معمولاً در افراد مسن بروز کرده و آنها را درگیر می کند، اما با این حال در مواردی که روماتیسم در سنین پایین شروع شده باشد، می تواند در هر سنی ایجاد آرتروز نماید. در مورد جنسیت نیز هر دو جنس مذکر و مونث در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند اما زنان سه برابر بیشتر به روماتیسم مفصلی مبتلا می شوند.

RA علاوه بر سفتی درد و تورم مزمن در مفاصل ایجاد علایمی چون؛ خستگی، تب و از دست دادن اشتها می کند. هیچ درمان قطعی برای روماتیسم مفصلی وجود ندارد و در واقع یک بیماری پیشرونده است، اما خوشبختانه با وجود داروهای جدید، بیماری به خوبی قابل کنترل می باشد و می توان به آینده امیدوار بود. روماتیسم مفصلی اشکال گوناگونی دارد که نوع شدید آن می تواند باعث ناتوانی و تغییر شکل مفاصل شود. این بیماری یک بیماری کشنده نیست اما ممکن است وضعیت مفاصل فرد را تغییر داده به طوری که جنبه های مختلف زندگی را تحت تاثیر قرار دهد و دشوار کند. روش های درمانی می توانند به افراد مبتلا به این بیماری کمک کنند تا زندگی بهتری داشته باشند و وضعیت آنها از حالت دشوار خارج گردد. با این حال تشخیص به موقع به کنترل آسیب های مفصلی و جلوگیری از بروز انحراف در انگشتان و مفاصل بسیار کمک می کند.

علائم و نشانه های اولیه

به طور معمول اولین علامت آرتریت روماتوئید خشکی و محدودیت حرکت مفصل ها و به دنبال آن ایجاد تورم و حساسیت و درد در مفاصل است. این علائم می توانند به آرامی در طی هفته ها یا ماه ها بدتر شوند. غالباً این علائم از مفاصل کوچکتر مانند انگشتان دست و پا شروع می شوند و سپس به سایر مفاصل منتقل می شوند و آنها درگیر می کند. تعداد مفاصل آسیب دیده در این بیماری متفاوت است، اما در روماتیسم مفصلی اغلب چند مفصل درگیر می شوند مانند مفاصل زانو، پا و انگشتان. علائم ابتدا با تورم بافت در اطراف مفاصل شروع می شود که ممکن چند هفته ادامه داشته باشد و به مرور باعث درد می شود و تشدید می گردد. نکته ای که در مورد علائم بیماری روماتیسم مفصلی به آن توجه کرد این است که در هنگام استرس، قطع ناگهانی دارو، فعالیت های شدید و بیش از حد و سایر شرایط مشابه، این علائم بدتر و شدیدتر می گردد.

علائم رایج روماتیسم مفصلی شامل موارد زیر است:

• ایجاد درد در نواحی مفاصل هنگام حرکت یا در حال استراحت
• تورم مفصل و حساس شدن به تغییرات دمایی
•  از دست دادن اشتها
•  خشکی و محدودیت حرکت صبحگاهی مفاصل که بیش از 30 دقیقه طول بکشد.
•  انرژی کم یا خستگی
• تب درجه پایین

از آنجا که RA یک بیماری خود ایمنی است، می تواند کل بدن را تحت تاثیر قرار داده و چشم ها، قلب، غدد، ناخن ها و اعصاب را هم درگیر کند.

علل و عوامل خطر

روماتیسم مفصلی وقتی ایجاد می شود که سیستم ایمنی بدن به بافت های سالم مفصلی حمله کند و آنها را از بین می برد. محققان نمی دانند چه عواملی باعث حمله سیستم ایمنی به سینوویوم و پوشش مفاصل می شود، ولی این وضعیت باعث التهاب می شود که می تواند استخوان و غضروف ها را از بین ببرد و باعث کشش و ضعیف شدن تاندون ها و رباط ها شود. و در نهایت همه این عوامل منجر به درد و از بین رفتن فرم مفصل و استخوان ها و همچنین ناپایداری در مفاصل می شود. در حالی که محققان علت دقیق آن را نمی دانند، عوامل خطر متعددی ممکن است افرادی را بیشتر در معرض خطر ابتلا به روماتیسم مفصلی قرار دهد. زنان بیشتر مبتلا به RA می شوند، اما طبق مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها، زنانی که در زمان نوزادی از شیر مادر خود تغذیه کرده اند خطر کمتری آنها را تهدید می کند.

عواملی که خطر ابتلا به روماتیسم مفصلی را افزایش می دهند عبارتند از:

در حالی که روماتیسم مفصلی می تواند افراد در هر سنی را تحت تاثیر قرار دهد، خطر ابتلا به آن با افزایش سن، به ویژه برای بزرگسالان 60 ساله افزایش می یابد. زنان 2-3 برابر بیشتر از مردان به RA مبتلا می شوند. افرادی که سیگار می کشند بیشتر دچار RA می شوند و سیگار کشیدن علائم را بدتر می کند. کودکانی که در معرض دود سیگار هستند نیز خطر ابتلا به RA در آنها دو برابر است. خطر RA ممکن است در زنانی که هرگز زایمان نکرده اند بیشتر باشد. قرار گرفتن در معرض مواد سمی مانند مواد شیمیایی، آزبست یا سیلیس ممکن است خطر ابتلا به آرتریت روماتوئید را افزایش دهد. اضافه وزن خطر ابتلا به RA را به ویژه در زنان 55 سال به بالا افزایش می دهد. همچنین وزن بالا تاثیر روماتیسم بر مفاصل را افزایش داده و سرعت تخریب و دفورمیتی را تسریع می کند. ژنتیک نیز می تواند تا حدی در ابتلا به روماتیسم موثر باشد. تحقیقات نشان می دهد افراد متولد شده با ژن های خاص به نام HLA (آنتی ژن لکوسیت های انسانی) شانس بیشتری برای ابتلا به روماتیسم مفصلی دارند. افراد دارای خویشاوندان مبتلا به RA نیز در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری هستند.

چگونه RA تشخیص داده می شود؟

به پزشکان متخصص در تشخیص روماتیسم ها روماتولوژیست گفته می شود. روماتولوژیست روماتیسم مفصلی را براساس چندین آزمایش تشخیص می دهد. این موارد شامل آزمایش خون، آزمایش تصویربرداری مانند اشعه ایکس و MRI و معاینه فیزیکی است.

آزمایش های خون پروتئینی به نام فاکتور روماتوئید (RF) و آنتی بادی هایی به نام آنتی بادی های پروتئین ضد سیترولینه شده (anti-CCP) را در خون بیمار مشخص می کند. آزمایشات دیگر مانند آزمایش میزان رسوب گلبول های قرمز (ESR) و آزمایش پروتئین واکنش پذیر C می توانند نشان دهنده سطح بالای التهاب موجود در افراد مبتلا به RA را نشان دهد.

درمان روماتیسم مفصلی

درمان این بیماری معمولا به صورت کنترل علائم و درد است. از این رو تجویز دارو هایی که موجب می شود سیستم ایمنی ضعیف شده و به بافت های خودی حمله نکند مانند کورتیکواستروئید ها برای این بیماران صورت می گیرد. داروهایی ضد التهابی و مسکن نیز به صورت قرص یا پماد های موضعی می توانند در کنترل و بهبود علائم موثر باشند. در موارد شدید، بخصوص زمانی که مفصل زانو یا لگن دچار تغییرات تخریبی شدید و محدودیت شدید حرکت مفصل شده باشند، درمانهای جراحی توصیه میشود. درمانهای جراحی بیشتر به صورت برداشتن غشای مفصلی( سینووکتومی) که بیشتر به روش آرتروسکوپی انجام میشود و به ندرت به روش باز انجام میشود. در مواردی که تخریب سطوح غضروفی مفصل شدید باشد که ایجاد درد و دفورمیتی ناتوان کننده کرده باشد، جراحی تعویض کامل مفصل زانو و لگن توصیه میشود.

آنچه قابل ذکر است اینکه استوتومی تقریبا هیچ جایی در بیماران روماتیسمی برای درمان مشکلات مفصلی ندارد و توصیه نمی شود.