در حالت عادی کشکک در انتهای استخوان ران درون یک ناودان قرار می گیرد و با خم و راست شدن زانو به بالا و پایین حرکت می کند. گاهی اوقات در اثر فشار زیاد، افتادن یا ضربه، کشکک دچار دررفتگی یا نیمه دررفتگی شده و از درون ناودان استخوان ران خارج می شود. دررفتگی یا نیمه دررفتگی کشکک می تواند منجر به درد و اختلال در عملکرد زانو شود. دررفتگی کشکک حتی اگر به صورت خود به خودی به محل اولیه ی خود برگردد نیازمند بررسی و معاینه ی پزشک متخصص زانو دارد تا علاوه بر درمان درد و علائم حاصله ، آسیب های احتمالی وارده به بافت های نرم اطراف زانو، و بخصوص آسیب وارد شده به غضروف مشخص شود. تا در صورت لزوم، پیش از ایجاد مشکلات جدی تر درمان صورت پذیرد. اگر می خواهید در زمینه علل و علائم دررفتگی کشکک زانو اطلاعاتی داشته باشید در این مقاله با ما همراه باشید. علاوه بر اشاره به علل و علائم این عارضه، به انواع روش های درمانی دررفتگی کشکک زانو نیز خواهیم پرداخت.
علت های دررفتگی کشکک
علت های متعددی برای دررفتگی و بی ثباتی کشکک وجود دارد ولی در اغلب موارد علت این دررفتگی ها ناهنجاری های ساختاری در بافت های استخوانی و بافت نرم اطراف زانو می باشد.
شایع ترین علت های دررفتگی و بی ثباتی کشکک شامل موارد زیر است:
- عمق کم و نامناسب ناودان قدامی انتهای استخوان ران
- شلی مادرزادی و انعطاف زیاد رباط های اطراف کشکک علی الخصوص در دختران
- ضربه و آسیب مستقیم به کشکک در ورزش های پر برخورد مثل فوتبال
همچنین موارد دیگری مانند:
- وجود آناتومی غیر طبیعی در اندام تحتانی شامل؛ بالاتر قرار داشتن غیر طبیعی استخوان کشکک در زانو ( پتلا آلتا)،چرخش غیر طبیعی در استخوان ران یا استخوان درشت نی در ساق پا، وجود زاویه والگوس در زانو( زانوهای ضربدری)، شکل غیر نرمال استخوان کشکک یا ناودان قدام استخوان ران که کشکک در آن حرکت می کند و در مواردی که به طور غیر طبیعی برجستگی استخوان ساق پا( توبرکل تیبیا) خارج تر از محل نرمال خود قرار داشته باشد.
- آسیب رباطی که کشکک را از سمت داخل به استخوان ران وصل میکند( مدیال پتلوفمورال لیگامنت)
- آسیب ها و ضربه هایی که در جریان فعالیت های ورزشی وارد می شود: در واقع برخی از افراد در حین انجام فعالیت های ورزشی یا به صورت گروهی یا به طور انفرادی ضربه هایی را تجربه می کنند که باعث آسیب به استخوان های زانو نمی شود اما ممکن است سبب آسیب پارگی و یا شل شدن این رباط شود.نتیجه ی برخی از این ضربه ها احتمال دارد کشکک زانو از محل اصلی خود خارج شود.
- ضعیف شدن عضله چهار سر که کنترل کننده کشکک زانو است. زمانی که این عضله ضعف داشته باشد نمی تواند محافظ خوبی برای کشکک باشد در نتیجه دررفتگی کشکک زانو رخ می دهد.
- پیچ خوردن پا؛ گاها تجربه می کنید که پاها به طور ناگهانی پیچ می خورند. گاهی این پیچ خوردگی در حین انجام فعالیت های ورزشی یا انجام فعالیت های شغلی سنگین می تواند به در رفتگی کشکک زانو بیانجامد.
مقالات دیگر: آسیب های ورزشی زانو
علائم دررفتگی کشکک
علائم دررفتگی کشکک بستگی به میزان جابجایی کشکک و میزان بافت های آسیب دیده دارد. ولی به صورت کلی علائم زیر در افراد بروز می کند:
- حس دررفتگی و جابجا شدن کشکک به خارج از ناودان استخوان ران
- حس خالی شدن زانو
- تورم
- تغییر در شکل ظاهری زانو
- ترس از حرکت علی الخصوص دویدن و تغییر جهت دادن ناگهانی
- درد
درمان
جای اندازی یا reduction
در اغلب موارد کشکک به صورت خودبخودی و با صاف کردن زانو توسط بیمار، جا میافتد. چنانچه پس از دررفتگی، کشکک به صورت خود به خودی به جای خود برنگردد می بایست هر چه سریع تر به مراکز اورژانس مراجعه نموده تا زیر نظر پزشک متخصص ارتوپدی و ترجیحا جراح زانو، با اعمال فشار کنترل شده کشکک به جای آناتومیک خود بازگردانده شود. به این عمل جای اندازی یا reduction می گویند.
درمان غیر جراحی
بی حرکتی با زانوبند: در صورت نیاز ممکن است پزشک متخصص زانو به شما پیشنهاد دهد. زانو بند معمولا جهت کاهش درد اولیه و علایم التهاب و طی ۱۰-۱۴ روز اول توصیه میشود. استفاده طولانی از زانوبند سبب بروز خشکی و محدودیت حرکت در زانو میگردد.
محدود کردن وزن اندازی
در بعضی مواقع که وزن اندازی موجب کند کردن سرعت ترمیم زانو می گردد، و یا درد شدید اجازه وزن گذاری کامل را نمیدهد، ممکن است پزشکتان به شما پیشنهاد دهد به مدت 1 الی 2 هفته از عصا استفاده کنید.
فیزیوتراپی
به منظور کمک به کاهش درد و تورم زانو و بهبود هر چه سریعتر، فیزیوتراپی میبایست از همان هفته اول بعد از آسیب شروع شود و به صورت مرحله به مرحله و با بهبود علایم بیمار پیش برود. به کارگیری ورزش های تخصصی زیر نظر فیزیوتراپیست و استفاده از مدالیته های ویژه نه تنها می تواند موجب بهبود ثبات و عملکرد و حرکت زانو شود بلکه می تواند سرعت ترمیم بافت های آسیب دیده را نیز بیشتر کند. یکی از عوارض شایع دررفتگی کشکک احتمال بروز مجدد این واقعه می باشد. بنابراین استفاده از ورزش های مقتضی که توسط فیزیوتراپیست تجویز می گردد می تواند سبب ثبات بیشتر کشکک گردد و از بروز مجدد این اتفاق جلوگیری کند. فیزیوتراپی همچنین از بروز خشکی و محدودیت حرکت زانو و ضعف و درد طولانی مدت زانو جلوگیری میکند.
درمان جراحی
چنانچه دررفتگی کشکک به صورت مکرر اتفاق بیفتد و استفاده از فیزیوتراپی و درمان های غیر جراحی پاسخگو نباشد ممکن است از جراحی برای درمان این مشکل استفاده کرد. نوع عمل جراحی با توجه به نوع اختلال و نوع بافت های آسیب دیده توسط پزشک فوق تخصص جراحی زانو تعیین می گردد. عمدتا جراحی هایی که برای دررفتگی مکرر کشکک استفاده می شود شامل ترمیم رباط های نگه دارنده ی کشکک می باشد و عمدتا به صورت باز و با کمک آرتروسکوپی انجام می شود. ( استفاده از سوراخ های کوچک و بدون نیاز به برش پوست). چنانچه دررفتگی مکرر کشکک به دلیل ناهنجاری و بد شکلی استخوان باشد ممکن است نیاز به جراحی پیچیده اصلاح انحراف استخوان باشد.
مقالات دیگر: تاثیر چاقی بر زانو درد
بازگشت به ورزش پس از جراحی
بازگشت به ورزش فردی که مورد جراحی قرار گرفته است با توجه به نوع جراحی و بافت های ترمیم شده و تحت نظر پزشک متخصص ارتوپدی و جراح زانو تعیین می گردد. این دوره ی ریکاوری تحت نظر فیزیوتراپیست متخصص تا زمان احیای قدرت عضلانی و بازگشتن ثبات و حس عمقی کافی به مفصل زانو و حداقل درد و التهاب ادامه می یابد.
نحوه تشخیص ناپایداری کشکک زانو
در مواردی که دررفتگی حاد کشکک رخ داده باشد، اغلب در محل آسیب به صورت خودبخودی یا با کمک اطرافیان و حین صاف کردن زانو کشکک جا می افتد و حین مراجعه به پزشک علائم بیشترشامل درد، تورم شدید و مزاحمت برای راه رفتن می باشد. اما اگر کشکک جااندازی نشده باشد، تشخیص به سادگی و بامعاینه مشخص میشود. اما در موارد ناپایداری کشکک در ابتدا پزشک با شرح حال گیری و نیز با معاینات فیزیکی زانوی شما را بررسی می کند. در واقع در این جلسات اولیه سوالاتی را در خصوص درد، میزان درد و محل اصلی درد ها می پرسند. علاوه بر معاینات فیزیکی یکی از مهم ترین راه هایی که می تواند در تشخیص دقیق دررفتگی کشکک زانو کمک کند انجام بررسی های رادیولوژیک از نواحی داخلی زانو و استخوان های زانو می باشد که با رادیوگرافی ساده شروع می شود و ممکن است به بررسی با ام آر آی و سی تی اسکن هم نیاز باشد.
نتیجه گیری
مفصل کشکک یکی از ناشناخته های ارتوپدی می باشد و علارغم پیشرفت های زیادی که طی سالیان اخیر شاهد آنها هستیم اما همچنان حتی در مراکز فوق تخصصی بزرگ دنیا در مورد انتخاب نوع درمان و نحوه انجام اختلاف نظر بسیار است و درمان های توصیه شده مدام در حال تغییر و به روز رسانی است. لذا توصیه ما این است که برای انجام روند تشخیص و درمان موفق دررفتگی کشکک زانو حتما به متخصصین ارتوپد که دوره های آموزشی خاص زانو را گذرانده اند مراجعه کنید. زیرا که این متخصصین می توانند با تکیه بر تجربه و توانمندی هایی که دارند تشخیص های دقیقی داشته باشند. تشخیص های دقیق در نهایت منجر به انتخاب بهترین روش درمان برای دررفتگی کشکک زانو می شود. خوشبختانه در کشور ما نیز پا به پای مراکز بزرگ دنیا پزشکان متخصصی که با عنوان جراحان فلوشیپ فوق تخصصی زانو شناخته می شوند و در ارتباط تنگاتنگ با مراکز بزرگ داخلی و خارجی جراحی زانو قرار دارند که می توان بدون نگرانی به آن ها اعتماد کرد و روند درمان را به دست آنان سپرد.
