آرتروپلاستی زانو Knee replacement، نام دیگر جراحی تعویض مفصل زانو است که با هدف تسکین درد ناشی از ابتلا به آرتروز شدید انجام می شود. در نود درصد موارد، این روش جراحی با موفقیت همراه است، بدین معنا که بیمار بعد از طی شدن دوره نقاهت:
- کمترین میزان درد در زانو را دارد.
- شاهد بهبود عملکرد زانوی خود خواهد بود.
عمل تعویض مفصل زانو، جراحی بزرگی است و نیاز به مراقبت های خاص از جمله فیزیوتراپی به مدت چند ماه دارد. به همین خاطر، در ابتدا برای بیماران درمان غیر جراحی در نظر گرفته می شود و در صورت عدم بهبودی، جراحی انجام خواهد شد.
چه زمانی آرتروپلاستی زانو تجویز می شود؟
استئوآرتریت، آرتریت روماتوئید و دیگر انواع آرتریت، زانو را درگیر می کنند. با این حال، تمام افراد مبتلا به آرتریت، گزینه مناسبی برای انجام جراحی تعویض مفصل زانو نیستند. افراد با شرایط زیر می توانند از مزایای جراحی بهره مند شوند:
- زانو دردی که مانع از انجام کارهای روزانه شود و با درمان های غیر جراحی مانند ورزش، فیزیوتراپی، مصرف دارو و یا کاهش وزن بهبود نیابد.
- آرتروز متوسط و شدید
- بروز مشکلاتی هنگام راه رفتن و یا بالا پایین رفتن از پله ها
- دفرمه شدن زانو
- بروز التهاب و ورم در زانو
توجه: افراد مبتلا به بیماری های سیستمیک، افراد مبتلا به شرایط خاص پزشکی، افرادی که دیابت کنترل نشده دارند، از بیماری قلبی رنج می برند و یا اضافه وزن شدید دارند، نمی توانند تحت جراحی قرار بگیرند.
عمل تعویض مفصل زانو در چه سنی انجام می شود؟
آرتروپلاستی زانو بیشتر در افراد مسن و میانسال انجام می شود اما امروزه با پیشرفت علم پزشکی و با استفاده از مفاصل مصنوعی (پروتزهای) بهتر و همچنین متدهای جراحی جدیدتر می توان در جوانان و یا حتی نوجوانان هم عمل جراحی تعویض مفصل زانو را انجام داد.
در عمل تعویض مفصل زانو سن، وزن و جنسیت بیمار اولویت عمل تعویض مفصل زانو نیستند، بلکه جراح زانو بنابر شدت آسیب زانو و همچنین دردی که بیمار تجربه می کند جراحی آرتروپلاستی را تجویز می کند.
البته لازم است این نکته را بیان کنیم که، افراد چاقی که اقدام به عمل جراحی تعویض مفصل زانو می کنند احتمال عفونت بعد از عمل تعویض مفصل زانو در آنها سه برابر بیشتر و احتمال لق شد مفصل زانو 1/5 برابر بیشتر از سایر افراد است.
بسیاری بر این باور هستند که چنانچه عمل تعویض مفصل زانو در سنین کمتر انجام شود، فرد مجبور می شود در سنین بالاتر یکبار دیگر این عمل را تکرار کند. این باور عمومی از نظر علمی درست نیست و براساس مطالعات انجام شده هر چه عمل تعویض مفصل زانو زودتر انجام شود نتیجه آن در از بین بردن درد و خشکی مفصل بهتر خواهد بود.
قبل از جراحی تعویض مفصل زانو چه باید کرد؟
- معمولا توصیه می شود افراد قبل از جراحی، فیزیوتراپی داشته باشند تا عضلات اطراف زانو قوی شوند. این کار باعث می شود بیمار بعد از جراحی، کمترین میزان درد را داشته باشد.
- توصیه می شود بیمار دو هفته قبل از جراحی، مصرف داروهایی مانند آسپیرین، داروهای ضد التهابی و غیر استروئیدی مانند نوافن و یا داروهای مسکن را قطع کند. این داروها روند لخته شدن خون را مختل می کنند.
- استعمال سیگار و دخانیات قبل از جراحی باید کامل کنار گذاشته شود. نیکوتین موجود در سیگار، احتمال بروز عفونت بعد از جراحی را افزایش می دهد.
- بهتر است مصرف مشروبات الکلی قبل از جراحی تا حد امکان محدود شود.
- در صورتی که بیمار علائمی از بیماری مانند تب و یا سرماخوردگی دارد، باید پزشک را در جریان قرار دهد.
روند تعویض مفصل زانو
آرتروپلاستی انواع مختلفی دارد که یکی از رایج ترین عمل های تعویض مفصل، آتروپلاستی زانو است. آرتروپلاستی زانو با هدف تسکین درد در زانو و بهبود دامنه حرکتی و عملکردی زانو انجام می شود. در این روش جراحی، قسمت های آسیب دیده سر استخوان فمور و بخش فوقانی تیبیا برداشته و مواد مصنوعی به نام پروتز جایگزین خواهند شد.
این روش جراحی در حدود دو ساعت به طول می انجامد و شامل مراحل زیر می باشد:
- ابتدا علائم حیاتی بیمار از قبیل تنفس، ضربان قلب و فشار خون بررسی می شود.
- زانو علامت گذاری خواهد شد.
- بیهوشی اعمال می شود که می تواند به صورت عمومی و یا اسپاینال باشد.
- برشی زیر مرکز زانو زده می شود تا بافت های عمقی تر برش داده شوند و دسترسی به فمور و تیبیا فراهم گردد.
- جهت دید بهتر جراح، زانو در زاویه نود درجه قرار خواهد گرفت.
- نواحی آسیب دیده زیر فمور و بالای تیبیا برداشته می شوند و هر استخوان متناسب با پروتز جدید، تغییر فرم داده خواهد شد.
- قسمت پشت کاسه زانو لایه برداری می شود و به پروتز متصل خواهد شد. مواد پلی اتیلن به قسمت فوقانی سطح تیبیای جدید متصل می شوند که همانند ضربه گیری ما بین سطوح پروتز عمل می کنند.
- پا خم و راست می شود تا از قرارگیری مواد در پوزیشن های مختلف حرکتی اطمینان حاصل گردد.
- در پایان، برش ها و پوست بخیه زده خواهند شد.
دوره نقاهت عمل تعویض مفصل زانو
از بیماران خواسته می شود بعد از جراحی و با کمک عصا و واکر، راه بروند. معمولا نیاز است بیمار یک تا دو شب در بیمارستان بستری بماند.
نیاز است بعد از جراحی، در جلسات فیزیوتراپی شرکت شود تا:
- به تقویت قوای عضلانی کمک شود.
- دامنه حرکتی بهبود یابد و بافت اسکار کمتر شود.
- بیمار بتواند بدون استفاده از عصا و واکر راه برود.
بسیاری از بیماران، شش هفته بعد از جراحی به زندگی عادی خود برمی گردند و سه تا شش ماه بعد می توانند رانندگی کنند. ممکن است چهار تا شش ماه زمان ببرد تا روند ترمیم و بهبودی طی شود.
توجه: بعد از جراحی از انجام فعالیت های شدید بدنی مانند پریدن باید خودداری شود.
در حدود نود درصد بیماران، این روش جراحی نتایج با ماندگاری پانزده سال را به همراه خواهد داشت.
در آخر
از آنجا که جراحی تعویض مفصل زانو، جزء جراحی های پیچیده و دشوار است و در صورتی که جراح تبحر و تخصص نداشته باشد امکان عدم موفقیت عمل بسیار زیاد است. بنابراین چنانچه ساکن شهر شیراز هستید و یا قصد عمل جراحی تعویض مفصل زانو در شیراز را دارید در انتخاب بهترین متخصص ارتوپدی در شیراز دقت لازم را داشته باشید و حتما در انتخاب جراحتان به این نکته توجه داشته باشید که متخصص ارتوپد مد نظر شما تخصص ویژه ای در ناحیه زانو داشته باشد.
۰ دیدگاه