بازتوانی بعد از عمل جراحی منیسک زانو در شیراز

پارگی منیسک جز آسیب های شایع زانو است به ویژه در افرادی که ورزش های تماسی انجام میدهند. هر چند هر فردی در هر سنی می تواند دچار پارگی منیسک شود. بخصوص در خانمهای سن ۳۵-۵۵ سالگی با مختصری وزن اضافه، که شانس آسیب منیسک حین فعالیت روزمره ( بالا و پایین رفتن از پله، بلند شدن از زمین، سوار یا پیاده شدن از ماشین….) وجود دارد. اینها اغلب افرادی هستند که حتی زمان آسیب را فراموش کرده اند و به اشتباه با درمان های غیرحرفه ای و بعضا با تزریقات داخل مفصلی توسط متخصصین ارتوپدی باعث آسیب های غیرقابل جبران به زانوی خود میشوند. منیسک دو قطعه گوه ای شکل از جنس فیبروکارتیلج است که بین استخوان ران و ساق پا قرار دارد و نقش ضربه گیر را دارد. منیسک در انتقال وزن از یک استخوان به استخوان دیگر کمک می کند و در ثبات زانو نقش مهمی دارد. پارگی منیسک در اثر ضربه حاد یا در اثر تغییرات دژنداتیو در طول زمان اتفاق می افتد و انواع مختلفی دارند. ( سطحی، شعاعی، فلپ، دسته سطلی و …)

آسیب منیسک در ورزشکاران معمولا با آسیب های دیگر زانو مثل آسیب رباط صلیبی جلویی همراه است. پارگی حاد منیسک معمولا در طول ورزش و پارگی دژنراتیو در اثر افزایش سن، مثلا در اثر پیچ خوردن زانو و در حین بلند شدن از صندلی اتفاق می افتد. هنگام پارگی منیسک صدای تق احساس میشود. اغلب افراد بعد از آسیب منیسک می توانند راه بروند و ورزشکاران به بازی خود ادامه دهند ولی بعد از چند روز به تدریج زانو سفت و متورم می شود.

نشانه ها و علائم شایع پارگی منیسک

• درد
• سفتی و تورم
• قفل شدن زانو
• احساس خالی کردن زانو
• ناتوانی در خم کردن و صاف کردن کامل زانو

در صورت داشتن هر کدام از این علائم به متخصص ارتوپدی و فوق تخصص جراحی زانو مراجعه و از درمان در خانه و انجام تمرینات زانو پرهیز کنید. از همه اینها مهمتر از انجام تزریقات داخل زانو جدا خودداری نمایید. تزریق کورتون یا ژل و حتی انجام PRP باعث کاهش علایم اولیه و کاهش درد میشود و بیمار هم با این تفکر که یک مشکل جزیی وجود داشته و با تزریق بهبود یافته است، از پیگیری درمان خودداری مینماید.

متاسفانه در قسمت عمده ای از آسیب های منیسک قدرت ترمیم خودبخودی وجود ندارد و با کاهش درد بیمار به فعالیت روزمره و گاها ورزشهای سنگین باز میگردد، در حالی که منیسک ترمیم نشده به تدریج در حال تخریب شدن و دژنراسیون می باشد. با گذر زمان و طی ۲-۵ سال و با تخریب کامل منیسک علایم متعدد شروع میشود. که این علایم در واقع علایم بروز ساییدگی زودرس و له شدگی منیسک غیر قابل ترمیم میباشد. مراجعه در این زمان بخصوص برای افراد جوان بسیار دیر میباشد و دیگر کار از کار گذشته است و با یک زانوی تخریب شده در سنین جوانی و میانسالی مواجه هستیم که درمانهای بسیار مشکل و با نتایج ضعیف خواهد داشت.

مقالات دیگر: آناتومی زانو

لذا در صورتی که امکان مراجعه به فوق تخصص زانو وجود ندارد حتی الامکان از تزریق داخل زانو به جد پرهیز کنید. این تزریقات حکم مسکن زودگذری دارند که هیچ کمکی به ترمیم منیسک یا غضروف زانو نمیکنند و فقط علایم را کاهش داده و بیمار متوجه علایم تخریب زانوی خود نمیشود. اغلب موارد آسیب منیسک، بخصوص در افراد جوان نیازمند جراحی ترمیم منیسک توسط فوق تخصص جراحی زانو می باشد و در موارد معدودی ترمیم بدون جراحی امکان پذیر می باشد.

فیزیوتراپی بعد از عمل جراحی ترمیم منیسک

 در ادامه روند فیزیوتراپی بعد از عمل جراحی ترمیم منیسک توضیح داده میشود:

روز اول بعد از عمل تا هفته دو

• زانوبند شبانه روز بسته باشد.
• هر 2 ساعت، ربع ساعت بر روی زانو کیسه یخ گذاشته شود به نحوی که کل سطح زانو را بپوشاند.
• یک بالشت زیر مچ پا و پاشنه ی بیمار قرار داده شود و زیر زانو خالی باشد. در این حالت مرتب مچ پا و انگشتان را حرکت دهد( شبیه حالت پدال زدن ) که شانس بروز لخته خون در اندام کاهش یابد.

• در صورتی که از پانسمان ضد آب استفاده شده باشد، بیمار روز بعد از عمل قادر به حمام رفتن است و هیچ نگرانی بابت خیس شدن زخم وجود ندارد.
• مصرف آنتی بیوتیک ها تا 10 روز ادامه یابد.
• قرص آکسابین یا آمپول زیر پوستی انوکساپارین جهت جلوگیری از لخته شدن خون تا 1 ماه مصرف شود.
• در صورت پانسمان شدن محل عمل با پانسمان ضد آب نیازی به تعویض پانسمان نیست و بعد از دو هفته پانسمان باز شده و بخیه ها کشیده شود. (در صورت خیس شدن پانسمان و یا خونی شدن به دکتر اطلاع دهید.)
• بیمار با دو عصا در حالی که نوک انگشتان پا روی زمین است بدون وزن انداختن روی اندام عمل شده، راه برود.
• بیمار کشکک زانو را در چهار جهت حرکت دهد تا چسبندگی و محدودیت حرکت ایجاد نشود.
• عضله چهار سر ران را منقبض کرده و به مدت 10 ثانیه نگهداشته شود. (این ورزش روزی 10 بار و هر بار 30 دفعه تکرار شود )

• در حالی که عضله چهار سر ران را منقبض کرده ، مچ پا را به سمت بالا گرفته و به کمک یک فرد دیگر پا را به صورت کاملا صاف بالا آورده و به مدت 10 ثانیه بالا نگه داشته شود. به تدریج کمک فرد دیگر کم شود تا بیمار به تنهایی قادر به بالا آوردن و نگهداشتن پا باشد.( این ورزش روزی 10 بار و هر بار 30 دفعه تکرار شود )

• از هفته دوم، دو دست خود را کنار زانو گرفته و به کمک آن زانو را 30 الی 60 درجه ( با توجه به نوع عمل و صلاح دید پزشک ) خم شود.

هفته سوم بعد از عمل

• ورزش های قبل دامه یابد.
• قرص آکسابین همچنان مصرف شود.
• قبل از ورزش به مدت ۲۰ دقیقه کیسه آب گرم روی زانو قرار گیرد و بعد از ورزش به منظور کاهش درد و کاهش شانس بروز تورم زانو به مدت ۲۰ دقیقه کیسه یخ استفاده شود.
• خم شدن زانو به تدریج افزایش یابد. میزان خم شدن و مدت زمانی که بیمار میبایست با عصا راه برود به نوع عمل و نظر جراح بستگی دارد و برای هر بیمار باتوجه به نوع پارگی منیسک، کیفیت بافت در حین ترمیم و همچنین کیفیت ترمیم متفاوت است.
• بیمار زانوبند را باز کرده و لب تخت بنشیند و پای سالم را جلوی پای عمل شده قرار دهد و سعی کند با کمک پای سالم به آرامی زانو را خم کند.

• بیمار روی تخت رو به دیوار دراز بکشد و تا حد امکان بدن خود را به دیوار نزدیک کند و کف پا را روی دیوار بگذاردو با سر دادن کف پا بر روی دیوار سعی کند به آرامی زانو را خم کند.

• بیمار روی تخت دراز بکشد یک حوله رول شده زیر زانو قرار دهد و زانو را به سمت پایین فشار دهد( سعی کند پشت زانو را به تخت بچسباند). این روش میبایست به گونه ای انجام شود که عضله چهار سر ران منقبض شود نه عضلات همسترینگ ( عضلات پشت ران و باسن) به طوری که حین انجام آن مچ پا به سمت بالا بیاید، 10 ثانیه نگه دارد.

بیمار روی شکم دراز کشیده و از پشت به آرامی زانوی خود را تا 30 درجه خم کند، 10 ثانیه نگه داشته و سپس به آرامی پایین بیاورد. روزی 10 بار و هر بار 30 دفعه تکرار کند.

هفته چهارم بعد از عمل

• ورزش های قبل ادامه یابد.
• قرص آکسابین همچنان مصرف شود.
• خم کردن زانو به تدریج افزایش یابد تا به تدریج 90 درجه را رد کند.
• بیمار همچنان با دو عصا راه برود و می تواند تا 20 درصد وزن خود را روی پای عمل شده بیندازد. ( میزان وزن گذاری و زمان آن هم با توجه به کیفیت بافت حین ترمیم و کیفیت ترمیم توسط جراح تعیین میشود)
• بیمار به شکم بخوابد و با کمک پای سالم یا با بستن ملافه در ناحیه مچ پا و کشش از بالا توسط دست ها، سعی کند زانو را از پشت خم کند.

• بیمار می تواند دوچرخه ثابت بزند در حالی که صندلی بالا باشد و بدون هیچگونه مقاومتی انجام شود.

هفته پنجم بعد از عمل

• ورزش های قبل ادامه یابد.
• خم شدن زانو را به تدریج افزایش داده تا به سمت کامل شدن پیش رود.
• بیمار همچنان با دو عصا راه برود و روی پای عمل شده تا 50 درصد وزن بیاندازد.

در هفته ششم بیمار همچنان با دو عصا راه برود و روی پای عمل شده تا 70 درصد وزن بیاندازد.

 هفته هفتم وزن اندازی کامل شود.

 و از هفته هشتم بیمار با یک عصا ( سمت مخالف )  راه برود.

توجه داشته باشید که تمامی ورزش های ذکر شده زیر نظر فیزتراپیست مجرب انجام شود.