آناتومی پا و مچ پا

پاهای شما برای راه رفتن و دویدن، پریدن، تعادل، بالا رفتن و کارهایی از این دست ساخته شده اند. بنابراین تعجبی ندارد که پای انسان ساختاری پیچیده داشته باشد. باور کنید یا نه، پای شما دارای 28 استخوان است که تقریباً یک چهارم از کل استخوان های کل بدن شما است به علاوه 30 مفصل و بیش از صد عضله، رباط و تاندون دارد. همه ی این ساختارها مانند یک اجزای یک ماشین تنظیم شده با هم به بهترین شکل کار می کنند تا دو عملکرد مهم را انجام دهند: تحمل وزن و پیشرانه (نیروی حرکتی). این عملکردها به درجه بالایی از ثبات نیاز دارند. علاوه بر این، پا باید انعطاف پذیر باشد تا بتواند با سطوح ناهموار سازگار شود. این یکی از دلایلی است که هر پا دارای استخوان ها و مفاصل زیادی است. در این مقاله به مروری اجمالی از ساختارهای پا و نحوه عملکرد آنها، به علاوه نگاهی به برخی از مشکلات شایع پا می پردازیم.

ساختار پا

به طور کلی پا را می توان به سه بخش تقسیم کرد: قسمت جلویی، پای میانی و پای عقب. در هر قسمت استخوان ها، مفاصل، ماهیچه ها، تاندون ها و رباط هایی وجود دارند.

بیشتر بخوانید: صافی کف پا: علائم، انواع، تشخیص، درمان

استخوان ها

استخوان های پا را می توان بر اساس محل قرارگیری آنها به سه دسته تقسیم کرد.

این قسمت در جلویی ترین قسمت پا قرار دارد و شامل انگشتان پا یا فالانژ است. 14 استخوان انگشت پا (دو استخوان در انگشت بزرگ و سه استخوان در هر یک از چهار انگشت دیگر)، به علاوه 5 استخوان کف پایی یا متاتارسال (Metatarsus) وجود دارد.

اولین استخوان متاتارسال کوتاهترین و ضخیم ترین استخوان است و نقش مهمی در هنگام حرکت (حرکت رو به جلو) دارد. همچنین موجب اتصال چندین تاندون در این قسمت از پا می شود. استخوان های دوم، سوم و چهارم متاتارسال پایدارترین استخوان های متاتارسال هستند. آنها به خوبی محافظت می شوند و اتصالات تاندونی جزئی ای دارند.

علاوه بر استخوان های فالانژ و متاتارسال، قسمت جلویی پا شامل دو استخوان سزاموئید (دانه کنجدی) کوچک و بیضی شکل در زیر سر اولین متاتارسال، در سطح کف یا زیر پا است که توسط تاندون ها و رباط ها در محل خود نگه داشته شده اند. پای جلو در پنج مفصل تارسوماتاتارسال (لیسفرانک) به پای میانی متصل می شود.

• استخوان های قسمت میانی پا

این قسمت از پا از پنج استخوان نامنظم به نام استخوان های تارسال تشکیل شده است. نام های بالینی این استخوان ها ناویکولار، استخوان کوبوئید، مدیال، اینترمدییت، استخوان خط میخی لترال یا جانبی است. قوس پا نقش اساسی در تحمل وزن و تعادل فرد دارد.

• استخوان های قسمت پاشنه ی پا

فقط دو استخوان بزرگ در این قسمت از پا وجود دارد: تالوس و استخوان پاشنه یا کالکانئوس (Calcaneus). بزرگترین استخوان کف پا استخوان کالکانئوس در قسمت پاشنه ی پا است. استخوان تالوس در بالای استخوان کالکانئوس قرار دارد و مفصل محوری مچ پا را تشکیل می دهد.

مفاصل اینترفالانژیال

در محل اتصال بین دو یا چند استخوان یک مفصل ایجاد می شود. هر انگشت شست پا دارای دو مفصل است، مفصل متاتارسوفالانژیال و مفصل اینترفالانژیال. چهار انگشت دیگر در هر پا هر کدام دارای سه مفصل هستند: مفصل متاتارسوفالانژیال در قاعده انگشت، مفصل اینترفالانژیال پروگزیمال (PIP joint) در وسط انگشتان پا و مفصل فالانژئال دیستال که مفصل نزدیک به نوک انگشتان است.

بهترین متخصص ارتوپدی در شیراز

ماهیچه ها

ماهیچه هایی که حرکات پا را کنترل می کنند از قسمت ساق پا منشا می گیرند و با استفاده از تاندون ها به استخوان های پا متصل شده اند. این ها عضلات اصلی هستند که موجب حرکت پا و تسهیل حرکات پا می شوند. این ماهیچه ها عبارتند از:

• تیبیالیس خلفی (از قوس پا حمایت می کند)
• تیبیالیس قدامی (اجازه می دهد پا به سمت بالا حرکت کند)
• پرونیوس لانگ و پرونیوس بریویس(حرکت را در خارج مچ پا کنترل می کند)
• اکستانسورها (یا ماهیچه های دراز خم کننده ی پا، برای بالا بردن انگشتان پا تا بتوان یک قدم برداشت)
• فلکسورها (انگشتان پا را تثبیت کرده و زیر آنها را فر کنید)

تاندون ها و رباط ها

قابل توجه ترین تاندون پا تاندون آشیل است که از عضله ساق پا تا پاشنه پا ادامه دارد. تاندون آشیل قوی ترین و بزرگترین ساختار تاندونی بدن است. تاندون آشیل دویدن، پرش، بالا رفتن از پله ها و ایستادن روی انگشتان پا را ممکن می سازد. سایر تاندون های مهم پا شامل تیبیالیس خلفی (تاندون تیبیای خلفی) است که عضله ساق پا را به استخوان های داخلی پا متصل کرده و قوس پا را پشتیبانی می کند و تیبیالیس قدامی (تاندون تیبیای قدامی) که از استخوان درشت نی بیرونی تا اولین متاتارسال و سطح تارسال خط میخی میانی کشیده شده است و امکان انعطاف پشت پا را فراهم می کند که انگشتان پا را به سمت ساق پا بلند می کند.

رباط های اصلی پا عبارتند از:

فاشیای پلانتار: طولانی ترین رباط پا است. فاشیای کف پا در امتداد کف پا از پاشنه تا انگشتان پا قوس پا را تشکیل می دهد، قدرت راه رفتن را فراهم می کند و به حفظ و کنترل تعادل کمک می کند.

رباط کلانئوناویکولار پلانتار: این رباط در کف پا است که استخوان کالکانئوس و ناویکولار را به هم متصل می کند و سر تالوس را پشتیبانی می کند.

رباط کالکانئو کوبوئید: این رباطی است که استخوان کالکانئوس و استخوان تارسال را به هم متصل می کند و به ناحیه کف پا کمک می کند تا قوس پا را پشتیبانی کند.